Köpüklü Söndürme Sistemleri

Köpüklü söndürme sistemi uygulama alanına göre farklı boşaltma ekipmanları (çeşitli nozullar, köpük odası-foam chamber, köpük yapıcı-foam maker, köpük monitörü vs.) ile kullanılarak köpük dağıtım tesisatının tasarlandığı bir sistemdir. Köpüklü söndürme sistemi uygulama alanına göre farklı boşaltma ekipmanları (çeşitli nozullar, köpük odası-foam chamber, köpük yapıcı-foam maker, köpük monitörü vs.) ile kullanılarak köpük dağıtım tesisatının tasarlandığı bir sistemdir. Tasarımına göre ıslak borulu, baskın sistem ya da ön tepkili sistem olarak kullanılabilir. Köpüklü söndürme sistemin tasarımı BS EN 13565 Avrupa ya da NFPA 11, NFPA 16 Amerikan standardına göre yapılır. Bu sebeple, sistemin tasarım, kurulum, test, bakım ve tadilatlarının yangın söndürme sistemleri konusunda yetkin kişiler tarafından yapılması gerekir. Köpüklü söndürme sistemleri, özellikle yayılma riski olan sıvı yangınlarında kullanılır.

Pompalanan su sabit ya da değişken aralıklı bir oranlayıcı yardımıyla köpük konsantresi ile karışır. Sonrasında köpük jenaratörü, nozul veya monitörler içerisinde yüksek basınçta have ile karışarak genleşir (bu genleşme miktarı köpüğün ve boşaltma ağzının cinsine göre değişir.) ve bu boşaltma ekipmanından yangın mahaline gönderilir. Köpük hem yangını soğutma hem de sıvının üzerinde oluşturacağı film tabaksı yardımıyla sıvının buharlaşmasını ve oksijenle temasını keserek yangını durdurur. Bu sırada önemli olan film tabakasının yırtılmamasıdır. Bunun sağlanması için yanıcı malzemenin cinsine uygun köpük konsantresinin seçilmesidir. Mesela, mahalde alkol çeşidi bir yanıcı bulunuyorsa köpüğün de alkole dayanıklı seçilmesi gerekmektedir. Köpüğün depolanmasına göre iki çeşit sistem vardır: Birincisi diyaframlı tank (bladder tank) içerisinde tutulur. Basınçlı yangın suyunun diyaframı dışarıdan itmesi ile diyafram içerisindeki köpük harekete geçirilerek, bladder tank çıkışındaki oranlayıcı da köpüğün su ile buluşması sağlanır. Bir diğer sistemde ise köpük atmosferik tank içerisinde tutulur.

Köpük pompaları ya da sabit tip oranlayıcıların ventüri etkisiyle köpüğün su ile istenen konsantrasyonda karışması sağlanır. NFPA 11’de tanımlandığı üzere köpük genleşmesine göre düşük, orta ve yüksek genleşmeli olarak üç gruba ayrılır. 20:1 genleşme oranına kadar olan köpüklere düşük, 20:1 ile 200:1 arasındaki genleşme oranına sahip köpüklere orta, 200:1’in üzerindeki köpüklere ise yüksek genleşmeli köpükler denir. Köpüğün içeriğine göre çeşitleri aşağıdaki gibidir: Alkole Dayanıklı Köpük Konsantresi (AR): Genel olarak 3 tipi vardır. Birincisi, protein fluoroprotein gibi suda çözünen ve aynı zamanda köpük yapısı içerisinde çözünmeyen bariyerler çökerten alkolde çözünmeyen maddeler içeren doğal polimer bazlıdır. İkincisi ise, sentetik konsantre bazlı olup köpük baloncuklarını çevreleyen ve suda çözünen yakıtların yüzeylerinde koruyucu bir yığın oluşturan jelleşen bir ajan içerir; bu köpüğün aynı zamanda hidrokarbon yakıtların üzerinde film yapıcı özelliği de vardır. Üçüncüsü tip ise Flouroprotein gibi suda çözünen doğal polimer bazlıdır ve suda çözünen yakıtlardan köpüğü koruyan jelleştirici ajan içerir. Bu köpük aynı zamanda hidrokarbon yakıtların üzerinde film yapıcı ve fluoroprotein özellikler bulunmaktadır.

Alkole dayanıklı köpük konsantreleri korunacak mahele ve konsatrasyon türüne göre genelde %3 ile %10 arasında kullanılır. Film Yapıcı Köpük Konsantresi Aqueous Film-Forming Foam Concentrate AFFF (AFFF): Köpük hem yakıtın üzerine buharlaşmasını kesecek bir sulu film oluşturur hem de oksijenle arasında bir bariyer olacak şekilde davranır. AFFF konsantresinden üretilen bu köpük kuru kimyasal ile uyumlu olup, birlikte kullanımı için uygundur. Fluoroprotein Bazlı Köpük Konsantresi: Havayı dışarda tutan bir köpük tabası olması dışında, sıvı yakıtın yüzeyi üzerinde buharlaşmayı önleyici bir film oluşturur. Türüne bağlı olarak %3 ile %6 arasında değişen solüsyonlar su ile seyrelitilir. Kuru kimyasal ile kullanımı uygundur. Film Yapıcı Fluoroprotein Bazlı Köpük Konsantresi (FFFP): Bu tür köpük donma, korozyon, bakteriyel bozulmayı engelleyici katkı maddesi ve inhibitörleri stabilize eden bir protein içerir. Genel olarak %3 ile %6 arasında değişen solüsyonları su ile seyreltilip, kuru kimyasal ile birlikte kullanımı uygundur.

Protein Bazlı Köpük Konsantresi: Bu konsantreler tipine bağlı olarak yüzde 3 ila 6 oranında solüsyonlar oluşturmak için su ile seyreltilir. Kuru kimyasal ile kullanımı uygundur. Diğer Sentetik Bazlı Köpük Konsantreleri: Genel olarak kullanımı listelendiği kapsama bağlı olarak yangının üzerine direkt uygulanması için taşınabilir nozul uygulamaları ile sınırlandırılmıştır. Kullanım alanlarının bir kısmı aşağıda belirtilmiştir: Yanıcı parlayıcı sıvıların depolama alanları •Üretim alanları •Yükleme ve boşaltma alanları •Taşma havuzları •Uçak hangarları •Helikopter hangarları •Jet motoru test tesisleri •LNG depo/üretim tesisleri •Depolar •Limanlar •Tersaneler •Boya üretim tesisleri